बीएसई, एनएसई, सेन्सेक्स, निफ्टी माहिती मराठीत 2023.

आजच्या पोस्टमध्ये मित्रांनो आपण बीएसई, एनएसई, सेन्सेक्स, निफ्टी इत्यादीची माहिती पाहणार आहोत.
जर तुम्ही शेअर मार्केटमध्ये नवशिक्या असाल तर आम्ही तुम्हाला सांगतो की बीएससी म्हणजे बॉम्बे स्टॉक एक्सचेंज आणि एनएसई म्हणजेच नॅशनल स्टॉक एक्सचेंज आहेत. यापैकी NSE हे सर्वात मोठे स्टॉक एक्सचेंज आहे आणि BSE हे जुने स्टॉक एक्सचेंज आहे.

बीएसईचा बाजार निर्देशांक ( मार्केट इंडेक्स ) म्हणजे सेन्सेक्स आणि एनएसईचा बाजार निर्देशांक निफ्टी आहे. आता तुम्हाला स्टॉक एक्सचेंजचा उद्देश काय आहे?, हे बाजार निर्देशांक काय आहेत?, ते कसे कार्य करतात आणि एक नवशिक्या म्हणून तुमच्यासाठी कोणते स्टॉक एक्सचेंज फायदेशीर राहतील? हे जाणून घ्यायचे असेल तर तुम्हाला ही पोस्ट पूर्णपणे वाचावी लागेल. कारण आज या पोस्टमध्ये तुम्हाला NSE आणि BSE तसेच निफ्टी आणि सेन्सेक्स इंडेक्सबद्दल खूप काही माहिती आम्ही देणार आहोत आणि हे सर्व जाणून घेतल्यावर तुम्हाला स्टॉक एक्स्चेंज समजून घेणे आणि त्यात गुंतवणूक करणे सोपे होईल.

स्टॉक मार्केट / शेअर बाजार आणि स्टॉक एक्स्चेंज म्हणजे काय?

प्रथम आम्ही तुम्हाला सांगू इच्छितो की स्टॉक मार्केट आणि स्टॉक एक्सचेंज यांचा एकमेकांशी जवळचा संबंध आहे. आणि यापैकी, स्टॉक मार्केट / शेअर बाजार त्या कंपन्यांचे प्रतिनिधित्व करतो, ज्यात सार्वजनिक गुंतवणूकदारांसाठी इक्विटी शेअर्सला लिस्ट केले जाते.

स्टॉक एक्स्चेंज ही पायाभूत सुविधा आहे जिथे इक्विटी, सिक्युरिटीज किंवा स्टॉकचे ट्रेडिंग होते. जर हे स्टॉक एक्स्चेंज नसेल तर कंपन्यांकडे अशी कोणतीही यंत्रणा नसेल जिथे ते शेअर्सला लिस्ट करू शकतील. आणि शेअर बाजाराशिवाय स्टॉक एक्सचेंजला काही अर्थ राहणार आहे.

उदाहरणार्थ, जर कोणी म्हणत असेल की तो शेअर बाजारमध्ये ट्रेडिंग करतो, तर त्याचा अर्थ असा होईल की तो शेअर बाजाराच्या एक किंवा अधिक स्टॉक एक्स्चेंजवर शेअर्स, इक्विटी खरेदी करतो आणि विकतो.

स्टॉक एक्स्चेंज कश्या प्रकारे काम करते?

स्टॉक एक्स्चेंज हेच कंपन्या आणि गुंतवणूकदार यांच्यातील दुवा म्हणून काम करतात. स्टॉक एक्स्चेंजद्वारे कंपन्या त्यांचे भांडवल म्हणजेच पैसे उभारू शकतात, ज्यासाठी त्यांना त्यांचे इक्विटी शेअर्स गुंतवणूकदारांना विकण्यासाठी जारी करावे लागतात आणि त्या इक्विटी शेअर्सच्या बदल्यात जो पैसा गुंतवणूकदारांकडून मिळतो, तो पैसा कंपन्या त्यांच्या व्यवसायात गुंतवतात. आणि गुंतवणूकदारांना फायदा असा की त्यांना त्या कंपन्यांमध्ये खरेदी केलेल्या इक्विटी शेअर्सद्वारे नफा मिळतो आणि अशा प्रकारे कंपन्या आणि गुंतवणूकदार दोघेही स्टॉक एक्सचेंजमुळे स्वतःचा नफा कमवू शकतात.

उदाहरणार्थ, समजा एखाद्या कंपनीने आपले 1 कोटी शेअर जारी केले, जे ते ₹ 4 प्रति शेअरच्या हिशोबाने विकू शकतात, तर ते त्यांच्या व्यवसायासाठी 4 कोटी रुपये भांडवल उभारू शकतात आणि गुंतवणूकदारांना कंपनीच्या नफ्यात वाटा मिळेल. अश्या प्रकारे दोघांना फायदा होत असतो.

BSE म्हणजे काय ? / BSE Information In Marathi.

बीएसई म्हणजेच बॉम्बे स्टॉक एक्सचेंज 1875 मध्ये मुंबईत स्थापन झाले, हे एक भारतीय स्टॉक एक्सचेंज आहे आणि ते आशियाचे जुने स्टॉक एक्सचेंज देखील आहे. यामध्ये 5500 पेक्षा जास्त कंपन्या सार्वजनिकरित्या सूचीबद्ध आहेत आणि चलन, इक्विटीज, म्युच्युअल फंडासाठी एक कार्यक्षम आणि पारदर्शक बाजारपेठ प्रदान करणे हे त्याचे प्रमुख उद्दिष्ट आहे. आणि हो सेन्सेक्स हा त्याचा बाजार निर्देशांक ( मार्केट इंडेक्स) आहे.

NSE म्हणजे काय? / NSE Information In Marathi.

NSE म्हणजेच नॅशनल स्टॉक एक्स्चेंज ते देखील मुंबईत आहे आणि ते भारतातील आघाडीचे स्टॉक एक्सचेंज आहे. ज्याची स्थापना सन 1992 मध्ये झाली आणि भारतातील असे पहिले एक्सचेंज बनले ज्याने मॉडर्न Fully automated screen based Electronic trading system प्रदान केली आणि गुंतवणूकदारांसाठी ट्रेडिंग करणे खूप सोपे केले. यामध्ये सुमारे 1700 कंपन्या सार्वजनिकरित्या सूचीबद्ध आहेत. NSE चा बाजार निर्देशांक ( मार्केट इंडेक्स) निफ्टी आहे.

इंडेक्स / निर्देशांक म्हणजे काय?

स्टॉक एक्सचेंजमध्ये हजारो कंपन्या सूचीबद्ध आहेत. अशा स्थितीत प्रत्येक शेअरचे बाजारमूल्य मागोवा घेणे शक्य होणार नाही. म्हणूनच या शेअर बाजाराचे असे छोटे नमुने घेतले जातात, जे या संपूर्ण बाजाराचे प्रतिनिधीत्व करतात आणि याला स्मॉल सॅम्पल म्हणतात. निर्देशांक / इंडेक्स शेअर बाजाराच्या एका सेक्शनचे मूल्य मोजण्यात मदत करतो. म्हणजेच, सूचीबद्ध कंपन्यांकडून घेतलेला नमुना हा निर्देशांक / इंडेक्स असतो आणि नमुन्यात समाविष्ट असलेल्या कंपन्यांना निर्देशांक घटक / इंडेक्स कॉन्स्टिट्यूऐंट म्हणतात.

या निर्देशांकातील / इंडेक्समधील स्टॉक हे कोणत्याही विशिष्ट उद्योगातून घेतलेले नसून ते सर्व प्रमुख सेक्टरमधून निवडले जातात आणि म्हणूनच जेव्हा सॅम्पलद्वारे कामगिरीचे मूल्यमापन केले जाते, तेव्हा शेअर बाजाराची एकूण कामगिरी कळते आणि कोणत्याही विशिष्ट उद्योगाची नाही. निर्देशांक “इंडसीस” म्हणूनही ओळखला जातो.

निर्देशांक / इंडेक्स बाजाराचे प्रतिनिधित्व करतात आणि हा देशाचा शेअर बाजार, ट्रेंड, उद्योगातील घडामोडी आणि वैयक्तिक गुंतवणूकदारांच्या पोर्टफोलिओसाठी बेंचमार्क आहे. शेअरबद्दलची सर्वसाधारण कल्पना निर्देशांकाच्या माध्यमातून उपलब्ध होते आणि त्याद्वारे शेअर्सची बाजारातील कामगिरी तपासता येते.

व्याजदर, चलनवाढीचा दर आणि जागतिक अर्थव्यवस्था यासारख्या अनेक घटक निर्देशांकावर / इंडेक्सवर परिणाम करतात, म्हणून या शेअर बाजार निर्देशांकांचे विविध प्रकार आहेत, जे वेगवेगळ्या क्षेत्रांनुसार आहेत. उदाहरणार्थ, बेंचमार्क निर्देशांकांमध्ये BSE सेन्सेक्स आणि निफ्टी 50 यांचा समावेश होतो. ते संपूर्ण शेअर बाजाराचे प्रतिनिधित्व करतात.

बीएसई इंडेक्स सेंसेक्स म्हणजे काय? / Sensex Information In Marathi.

सेन्सेक्स हा शब्द सेन्सिटिव आणि इंडेक्स या शब्दांपासून बनलेला आहे. सेन्सेक्स हा बाजार निर्देशांक आहे ज्याला BSE 30 असेही म्हणतात, कारण त्यात 30 फंक्शनली आणि आर्थिकदृष्ट्या मजबूत कंपन्या आहेत ज्या BSE वर लिस्टेड आहेत.

या टॉपच्या 30 कंपन्या 13 वेगवेगळ्या क्षेत्रातील आहेत आणि मोठ्या कंपन्यांचे प्रतिनिधी आहेत, जसे की रिलायन्स इंडस्ट्रीज लिमिटेड, HDFC बँक लिमिटेड, इन्फोसिस लिमिटेड, ICICI बँक लिमिटेड आणि टाटा कन्सल्टन्सी सर्व्हिसेस लिमिटेड,इत्यादीसह निर्देशांकातील / इंडेक्समधील टॉपच्या 30 कंपन्याचा BSE मध्ये आहे.

जेव्हा सेन्सेक्स वर जातो तेव्हा याचा अर्थ BSE वरील प्रमुख शेअरच्या किमती वाढल्या आहेत आणि जेव्हा सेन्सेक्स खाली जातो तेव्हा याचा अर्थ BSE वरील बहुतेक प्रमुख शेअरच्या किंमती खाली गेल्या आहेत.

उदाहरणार्थ, समजा की आज सेन्सेक्स 50000 वर आहे. आता जर काही वेळानी एकूण सेन्सेक्स 48,500 झाला तर याचा अर्थ बीएसईच्या 30 कंपन्यांपैकी बहुतेक कंपन्या चांगली कामगिरी करत नाहीत. म्हणजेच त्यांच्या शेअरचे भाव घसरत आहेत, कमी होत आहेत.

एनएसई निफ्टी म्हणजे काय? / Nifty Information In Marathi.

एनएसई हे दोन शब्दांपासून बनलेले आहे जे नॅशनल स्टॉक एक्सचेंज आणि 50 आहे! याला निफ्टी ५० असेही म्हणतात, कारण या बाजार निर्देशांकात NSE वर सूचीबद्ध असलेल्या 50 चांगल्या स्थिर आणि फायनान्शली स्ट्रॉंग कंपन्या आहेत, ज्यात अदानी पोर्ट्स आणि स्पेशल इकॉनॉमिक झोन लिमिटेड, ग्रासिम इंडस्ट्रीज लिमिटेड, ITC लिमिटेड आणि HDFC बँक लिमिटेड यांचा समावेश आहे.

या टॉप 50 कंपन्या विविध 24 क्षेत्रांमधून निवडल्या जातात, ज्यात आर्थिक क्षेत्र, यूटिलिटी क्षेत्र आणि ऊर्जा क्षेत्र यांचा समावेश होतो. हा निर्देशांक इंडिया इंडेक्स सेवा आणि उत्पादने म्हणजेच IISL द्वारे व्यवस्थापित केला जातो आणि तो IISL च्या अंडर देखील आहे. सेन्सेक्सप्रमाणेच निफ्टीही अप एंड डाउन होत असते.

म्हणजेच, जर निफ्टीत वाढ झाली असेल तर NSE च्या बहुतेक प्रमुख शेअरची किंमती देखील वाढतात आणि जर निफ्टीत खाली गेली असेल तर मोठ्या शेअरच्या किंमती देखील खाली येतात. सेन्सेक्स आणि निफ्टीचा उच्चांक देशाची आर्थिक वाढ दर्शवितो आणि त्यांची घसरण अर्थव्यवस्था मंदावली हे दर्शवते, जी आपण अनेकदा पाहिली असणार आहे.

शेअर बाजारात नवशिक्या गुंतवणूकदार म्हणून, तुमच्यासाठी BSE किंवा NSE पैकी कोणते अधिक योग्य असेल ?

एक्सपर्ट्सच्या मते बीएसई नवशिक्यांसाठी अधिक योग्य आहे. ट्रेडर्स आणि हंगामी गुंतवणूकदार एनएसईला अधिक पसंती देतात.

तुम्हाला नवीन कंपन्यांच्या शेअर्समध्ये गुंतवणूक करायची असली तर बीएसई हा सर्वोत्तम पर्याय असल्याचे म्हटले जाते. NSE मध्ये अधिक सक्रिय खरेदीदार आणि विक्रेते आहेत. यामध्ये ट्रेडिंग करणे सोपे आहे आणि गुंतवणूकदारांना स्टॉकचे पैशात रूपांतर करण्याच्या अनेक पर्याय दिले जातात.

त्यामुळे एकंदर मुद्दा असा आहे की ज्या गुंतवणूकदारांना त्यांची गुंतवणूक आरामात वाढलेली पहायची आहे त्यांच्यासाठी बीएसई हा सर्वोत्तम पर्याय आहे आणि जे गुंतवणूकदार डे ट्रेडर आहेत आणि जोखीम घेऊ इच्छितात त्यांच्यासाठी NSE हा सर्वोत्तम पर्याय असू शकतो.

FAQ

निफ्टीचा फुल फॉर्म काय आहे?

निफ्टीचा फुल फॉर्म “National stock exchange FIFTY” आहे.

एक कंपनी BSE आणि NSE दोन्हीमध्ये लिस्टिंग करू शकते का?

एक कंपनी एकापेक्षा जास्त एक्सचेंजवर आपले शेअर्स लिस्ट करू शकते आणि याला ड्युअल लिस्टिंग देखील म्हणतात आणि बहुतेक मोठ्या कंपन्या या दोन्ही एक्सचेंजेसवर लिस्टेड आहेत.

निफ्टीचा मालक कोण आहे?

निफ्टी हे इंडिया इंडेक्स सर्व्हिसेस अँड प्रॉडक्ट्स (IISL) च्या मालकीचे आहे.

बँक निफ्टी काय आहे?

बँक निफ्टी हा 12 बँकिंग कंपनी स्टॉकचा समावेश असलेला निर्देशांक आहे.

शेअर बाजारावर नियंत्रण कोणाचे आहे?

भारतातील शेअर बाजार सिक्युरिटीज अँड एक्सचेंज बोर्ड ऑफ इंडिया (SEBI) द्वारे नियंत्रित केला जातो.